4 Ekim 2015 Pazar

| Bal

Aşağıda okuyacağınız yazı, “Taş Devri Diyeti” kitabı ve otizm üzerine çalışmaları ile bilinen, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Metabolizma Bilim Dalı Bölüm Başkanı iken vefat eden Prof. Dr. Ahmet Aydın’a ait. Altı adet kitap ile yerli ve yabancı yüzün üzerinde makalesi olan Aydın’ın arı ürünleriyle ilgili iki bölümden (1, 2) oluşan yazısının, daha fazla önemsediğim ikinci bölümünü buraya aldım.


Bunun nedeni şu: Ben, beslenme zincirinde cansızlardan bitkilere, bitkilerden hayvanlara, hayvanlardan insanlara doğru yükselen yaşam katmanlarında her üst katmanın (ister bizzat kendileri ister mahsülleri olsun) alt katmanları beslenme amaçlı kullandığını, sistemin böyle kurulduğunu düşünüyor, bu nedenle de kimi modern beslenme yasaklarına ihtiyat ve kuşkuyla yaklaşıyorum. Kanaatlerimin bilimsel bir dayanağı yok, ama bilim tereyağına ve yumurtaya şiddetle karşı çıkarken de buna inanmadım ve bugün itibariyle haklı çıktım. Şimdi de bu yasaklar arasında bal ve un mamülleri de var. Aynı şekilde, doza dikkat etmek kaydıyla balın ve organik tam buğday ununun bir gün aklanacaklarına inanıyorum. Tamam, tavrım bilimsel değil, fakat tamamen hissiyattan ibaret olduğunu da düşünmüyorum. Kadim bilginin ve kutsal kitapların bu iki ürüne yönelik yaklaşımlarını anlamlı buluyorum. Mesela Kuran’dan bir ayet: “Rabbin bal arısına şöyle vahyetti: ‘Dağlardan, ağaçlardan ve insanların kurdukları çardaklardan kendine göz göz ev (kovan) edin. Sonra da her türlü meyveden ye de Rabbinin sana yayılman için belirlediği yolları tut!’ Onların karınlarından renkleri çeşit çeşit bir şerbet çıkar ki, onda insanlara şifa vardır. Elbette düşünen kimseler için bunda alacak ibret vardır.” (Nahl, 16/68, 69) Çok örnek var, ama fazla uzatmak istemiyorum, bir de Tevrat’tan bir ayet paylaşayım: “Buğday, arpa, bakla, mercimek, darı, kızıl buğday al, bir kaba koy. Bunlardan kendine ekmek yap. Bir yanına uzanacağın üç yüz doksan gün boyunca bu ekmekten yiyeceksin. Her gün belirli zamanda yemen için yirmi şekel ekmek tartacaksın.” (Hezekiel, 4:9-10)

Gerçi kutsal kitaplarda sözü edilen 14 kromozomlu buğdayla bugünün genetiği değiştirilmiş olduğu söylenen, gluten oranı kat kat yükselmiş 42 kromozomlu modern buğdayın bir ilgisinin olmadığı da söylenmektedir. Her ne kadar modern buğdaya genetik müdahalede bulunulmadığı yolunda savunmalar olsa bile bu da yabana atılır bir görüş değildir elbette. (14 kromozomlu ilkel buğday türü, sınırlı da olsa Kastamonu’nun İhsangazi ilçesinde Siyez Buğdayı adıyla yetiştirilmeye devam etmektedir.)

Tekrar bala dönelim. Aşağıdaki yazıda balla ilgili olarak yapılan “tam gıda” tanımına dikkatinizi çekmek istiyorum. Bunu önemsiyorum, çünkü mesela sağlık açısından elma suyu zararlı olabilir, ama “tam gıda” olarak elmanın bizzat kendisi öyle olmayabilir. O nedenle bilim insanlarının “Elmada şeker var, o nedenle zararlı.” şeklindeki argümanlarını elmayı bir bütün olarak ele alıp gözden geçirmelerinin doğru olacağını düşünüyorum.

Bir husus da şu; maalesef kapitalizm için, üstünde işlem yapıp yüksek katma değer yaratılamayacak tarımsal ve hayvansal ürünlerin değeri az. Mesela ABD’de market raflarında bir kavanoz bal bulabilmeniz için epeyce bir çaba göstermeniz gerekir. Hatta çoğu zaman bulamayabilirsiniz bile. Oysa ballı mısır gevrekleri için aynı şeyi söyleyemeyiz.

Benim görüşlerimin bilimsel bir değeri olmayabilir, ama tam 144 adet yerli ve yabancı kaynağa gönderme yapan aşağıdaki makalenin bilimselliğinden kuşku duyamayız. Uzatmayayım, sizi Aydın’ın yazısıyla başbaşa bırakayım:

ARI ÜRÜNLERİNİN İNSAN SAĞLIĞINDAKİ ÖNEMİ VE KULLANILDIĞI HASTALIKLAR
P R O F .  D R .  A H M E T  A Y D I N

Bilim adamları yaptıkları çok sayıda araştırmalarda bal, polen, propolis, bal mumu, arı sütü ve arı zehiri gibi arı ürünlerinin de insan sağlığına olumlu etkilerde bulunduğunu göstermişlerdir. Yazımızın bu bölümünde bunları teker teker inceleyeceğiz.


1. BAL

Sağlıklı bir hayat için şekerli gıdaların kısıtlanması şarttır. Bal da şekerli bir gıdadır. Ama aynı kısıtlama bal için de geçerli midir?

Çay şekeri (sükroz) ya da bal her ikisi de früktoz+glükoz’dur. Ama aralarında çok büyük farklar vardır. Her şeyden önce bal tam bir gıdadır; sükroz ise değildir. Sükrozda teknik olarak sadece bir beslenme unsuru vardır. Halbuki bal çok sayıda makro ve mikrobesleyiciler, enzimler, probiyotikler, prebiyotikler ve vitaminler ve mineraller içerir. (1)

Baldaki şeker, şeker pancarı ya da şeker kamışından elde edilen şeker ile kıyaslanmamalıdır. Balda früktoz ve glükoz gibi tek şekerlere (monosakkaritler) ilaveten küçük miktarlarda en az 25 çeşit oligosakkarit (2-10 arası birbirine bağlanmış tek şeker), az miktarda sükroz (çift şeker) ve melezitoz ve erloz gibi trisakkaritler de bulunur.

Bir tam gıdayı unsurlarına ayırın ve tek tek tüketin bir yoğun yan etki ile karşılaşırsınız. Halbuki o gıdayı bir bütün halinde yerseniz önemli bir sorun olmayacağı gibi sağlığınız için faydalı olacaktır. Yani nasıl kalori= kalori diyemeyeceğiniz gibi, şeker=şeker de diyemezsiniz.

Bal, Şeker, Obezite ve Diyabet

2010 yılında yayınlanan bir araştırmada on dört şişman olamayan sağlıklı kadında balın iştah hormonları (ghrelin, peptit YY) ve kan şekeri üzerine olan etkileri incelenmiştir. Bu araştırmada balın kan şekerini çok yükseltmediği ve iştah hormonlarını fazla artırmadığı gözlenmiştir. (2)

2004 yılında yapılan başka bir araştırmada, halis bal, glükoz ve sükrozun (çay şekeri) karşılaştırıldığında balın diyabetik ve hiperlipemik hastalarda kan şekerinini, homosistini (kardiyovasküler risk faktörü), CRP’yi (iltihap göstergesi) ve kan yağlarını düşürdüğü görülmüştür. (3)

Farelerde yapılan araştırmalarda halis balın kilo vermeyi hızlandırdığı ve yağlanmayı azalttığı gösterilmiştir. (10) Bu konuda yapılmış çok sayıda insan araştırmalarında balın obezite, diyabet ve kan yağları üzerinde faydalı etkileri gösterilmiştir. (4-9) Balın ayrıca miyokart enfarktüsü korunmasında (10) ve miyokard (kalp kası) performansının artırılmasında (11) da yararı saptanmıştır.

Bal ve Enfeksiyonlar

Eski çağlardan beri bal enfeksiyonların tedavisinde yoğun olarak kullanılmıştır. Balın bakteriler üzerine olan etkisi içerdiği hidrojen peroksit, metilgiloksal ve bee-defensin-1 gibi maddelere bağlanmaktadır. (12)

Çok sayıda hayvan ve insan araştırmasında balın çeşitli enfeksiyonların tedavisinde faydalı olduğu gösterilmiştir. (13-24)

Bal ve Yanıklar

Balın yanıklar üzerine de olumlu etkileri vardır. 3. yüzyıl Yunan filozofu Celsus yanıkların tedavisinde bal ve kepek karışımını başarıyla kullanmıştır. (25) Günümüzde yapılan çeşitli araştırmalarda da balın yanık tedavisinde yararlı olduğu göstermiştir. (26-27)

Bal ve Yara Tedavisi

Bal çeşitli yaraların tedavisinde geçmişte olduğu gibi günümüzde başarı ile kullanılmaktadır. (28-35)

Bal ve Probiyotikler

Son yıllarda probiyotiklerin insan sağlığı açısından ne kadar faydalı olduğu iyice anlaşılmıştır. Yeteri kadar bilinmese de bal probiyotiklerden de çok zengindir.  Araştırıcılar balda çok sayıda bilinen probiyotikler yanında diğer yiyeceklerde bulunmayan en az 50 çeşit yeni laktik asit bakterisinin olduğunu göstermişlerdir. Bu bakterilerin en az 100 milyon yıllık olduğu saptanmıştır. (36) 2000 yılında yapılan bir araştırmada çay şekeri ve balın probiyotik üremesi üzerine etkisi incelenmiş ve balın, şekere kıyasla probiyotik üremesini 10 ile 100 kat daha fazla artırdığını göstermişlerdir. (37) Balın probiyotik artırıcı etkisi niçin enfeksiyonlara karşı doğal bir antibiyotik olduğu gerçeğini de göstermektedir.

Bal ve Kanserler

Bal kanser korunma ve tedavisinde de kullanılan doğal bir gıdadır. Balın antikansorejen olması muhtemelen apotozisi artırarak, hücre üreme hızını azaltarak ve antioksidan ve antienflamatuar etkilerine bağlıdır. (38-41) İnsan ve hayvanlarda yapılan çok sayıda araştırma balın birçok kanserin alternatif tedavisinde yerinin olabileceğini göstermektedir:

Skuamöz hücreli karsinom ve osteosarkom (42)
Meme kanseri (43-46)
Prostat kanseri (46)
Endometriyum kanseri (46)
Kalın bağırsak kanseri (47-48)
Melanom (49)
Mesane kanseri (50)
Böbrek hücreli karsinom (51)

Bal ve Mide-Bağırsak Hastalıkları

Bal mide-bağırsak hastalıklarının dahili ve cerrahi tedavisinde de başarı ile kullanılmıştır. (52-58)

Bal ve Öksürük

Çocuklarda yapılan çeşitli çalışmalarda balın öksürük tedavisinde de çok faydalı olduğu gösterilmiştir. (59-63)

Bal ve Bebek Beslenmesi

Balda bazen Clostridium botulinum isimli bakterinin endosporları bulunur. Bağırsakları henüz olgunlaşmamış süt çocuklarında tehlikeli olan toksik ishal gelişebilir. Bu nedenle hayatın ilk ayında bebelere bal verilmesi önerilmez. (64)
 

2. ARI SÜTÜ

Yetişkinler için alınacak günlük ortalama doz genel sağlık ve vücut direncinin korunması için 500 mg, hastalık ve rahatsızlık hallerinde 1 g olarak önerilmektedir. Çocuklarda ise yaşa ve doktor tavsiyesine göre, yetişkin dozun yarısı ile dörtte biri arasındaki doz kullanılabilir. İdeal kullanım için yetişkin kişilerde günlük kullanım en fazla 10-15 gr olmalıdır. Bir çay kaşığı 3-5 gr gelmektedir. Bununla beraber alerji dışında aşırı doz kullanımına bağlı yan etkiler bilinmemektedir. Yapılan araştırmalarda arı sütünün çok sayıda hastalıkta faydalı olabileceği gösterilmiştir.
  • Yağ Metabolizması (65-68)
  • İnsülin direnci ve diyabet (69-70)
  • Kanserler (71-76)
  • Diyabetik ve diğer deri yaralarının iyileşmesi (77-80)
  • Menopoz belirtilerinin hafiflemesi (81)
  • Kısırlık tedavisi (82)
  • Testis fonksiyonlarının artırılması (83-84)
  • Yaşam süresinin uzaması (85)
  • İmmünomodülatör etki (86-87)
  • Sinir sistemi gelişimi üzerine etkisi (88)
  • İltihap azaltıcı etkisi (89)
  • Enfeksiyonların tedavisi (90-91)
  • Antioksidan etki (92-93)
  • Atopik dermatitin tedavisi (94)
  • Hipertansiyon tedavisi (95)

3. POLLEN

Polen, sabahları aç karnına, kahvaltıdan en az yarım saat önce ya da akşam yemeğinden en az 4 saat sonra tercihen yatmadan önce sade olarak veya ılık süt ve meyve suları içinde alınmalıdır. Günlük alınması gereken doz duruma göre, yetişkinlerde 15-40 g, 6-12 yaş grubu çocuklarda 10-15 g, 3-5 yaş grubu çocuklarda ise 5-15 g’dır. Bir yemek kaşığı kuru polen yaklaşık 10 g’dır. Pollen çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır:
  • Anti alerjik etki (96)
  • Antitoksik etki (97)
  • Bağışıklığın gelişimi (98)
  • Bağırsağın gelişimi (99)
  • Prostat kanseri (100)

4. BALMUMU

Balmumu sanayi dışında çeşitli hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır.
  • Staphylococcus aureus ve Candida albicans tedavisi (37)
  • Bez dermatiti tedavisi (38)
  • Hemoroid ve anal fissür tedavisi (101)
  • Atopikdermetit ve sedef hastalığı tedavisi (102)
  • Yanık tedavisi (103)
  • Karbon tetrakorür zehirlenmesine bağlı karaciğer hasarı tedavisi (104)
  • Oksidatif stresin azaltılması (105)
  • Gastrit tedavisi (106)

5. ARI ZEHİRİ (BEE VENOM)

Arı zehiri alerjik reaksiyonlar oluşturmasın diye başlangıçta küçük dozlarda verilir, daha sonra doz giderek artırılır. Yani tıbbi dille söyleyecek olursak desentizasyon yapılır. (107) Arı zehiri çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır:
  • Kanser (108-110)
  • Periferik nöropati (111)
  • Parkinson (115-117)
  • Amiyotrofik lateral skleroz (118)
  • Artrit ve enflamasyon tedavisi (119-127)
  • Kanser (128-130)
  • Toksik Pankreatit (131)

6. PROPOLİS

Propolisin sıvı şekli ikiye bölünerek günde 10-30 damla arasında kullanılmaktadır. Propolisin başta kanserler olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde faydalı olduğu gösterilmiştir.
  • Radyasyon önleyici etki (132-135)
  • Meme kanseri (136-137)
  • Deri kanseri (138-140)
  • Kolon kanseri (141-142)
  • Pankreas kanseri (143)
  • Lösemi (144)
  • Akciğer kanseri (145)
  • Prostat kanseri (146)
  • Mesane kanseri (147-148)
KAYNAKLAR
  1. http://www.greenmedinfo.com/blog/why-you-should-ditch-sugar-favor-honey 
  2. Bogdanov S, Jurendic T, Sieber R, Gallmann P. Honey for Nutrition and Health: A Review. J Am CollNutr December 2008(27) 6: 677-689 
  3. Noori S Al-Waili. Natural honey lowers plasma glucose, C-reactive protein, homocysteine, and blood lipids in healthy, diabetic, and hyperlipidemic subjects: comparison with dextrose and sucrose. J Med Food. 2004;7(1):100-7. 
  4. Nemoseck TM, Carmody EG, Furchner-Evanson A, Gleason M, Li A, Potter H, Rezende LM, Lane KL, Kern M. Honey promotes lower weight gain, adiposity, and triglycerides than sucrose in rats. Nutr Res. 2011;31(1):55-60. 
  5. Abdulrhman M, El-Hefnawy M, Hussein R, El-Goud AA. The glycemic and peak incremental indices of honey, sucrose and glucose in patients with type 1 diabetes mellitus: effects on C-peptide level-a pilot study. Acta Diabetol.2011 Jun;48(2):89-94. 
  6. Abdulrhman MM, El-Hefnawy MH, Aly RH, Shatla RH, Mamdouh RM, Mahmoud DM, Mohamed WS. Metabolic effects of honey in type1 diabetes mellitus: a randomized crossover pilot study. J Dermatolog Treat.2001 Mar;12(1):33-6. 
  7. Hegazi AG, Abd El-Hady FK. Influence of Honey on the Suppression of Human Low Density Lipoprotein (LDL) Peroxidation (In vitro). Mol Cell Biochem.2005 Sep;277(1-2):73-80. 
  8. Al-Waili N, Salom K, Al-Ghamdi A, Ansari MJ, Al-Waili A, Al-Waili T. Honey and cardiovascular risk factors, in normal individuals and in patients with diabetes mellitus or dyslipidemia.J Med Food. 2013 Dec;16(12):1063-78 
  9. Abdulrhman M, El Hefnawy M, Ali R, Abdel Hamid I, Abou El-Goud A, Refai D. Effects of honey, sucrose and glucose on blood glucose and C-peptide in patients with type 1 diabetes mellitus.ComplementTherClinPract. 2013 Feb;19(1):15-9. 
  10. Eteraf-Oskouei T, Shaseb E, Ghaffary S, Najafi M. Prolonged preconditioning with natural honey against myocardial infarction injuries. Pak J Pharm Sci.2013 Jul;26(4):681-6. 
  11. Rakha MK, Nabil ZI, Hussein AA. Cardioactive and vasoactive effects of natural wild honey against cardiac malperformance induced by hyperadrenergic activity. J Med Food.2008 Mar;11(1):91-8. 
  12. Kwakman PH, teVelde AA, de Boer L, Speijer D, Vandenbroucke-Grauls CM, ZaatSA.Howhoneykillsbacteria. FASEB J. 2010 Jul;24(7):2576-82. 
  13. Natarajan S, Williamson D, Grey J, Harding KG, Cooper RA. Healing of an MRSA-colonized, hydroxyurea-induced leg ulcer with honey. J Wound Care. 2008 Jun;17(6):241-4, 246-7. 
  14. Al-Waili NS. Investigating the antimicrobial activity of natural honey and its effects on the pathogenic bacterial infections of surgical wounds and conjunctiva. J Med Food.2004 Summer;7(2):210-22. 
  15. Al-Waili NS. An alternative treatment for pityriasisversicolor, tineacruris, tineacorporis and tineafaciei with topical application of honey, olive oil and beeswax mixture: an open pilot study. ClinMicrobiol Infect.2005 Feb;11(2):160-3. 
  16. Al-Waili NS. Topical honey application vs. acyclovir for the treatment of recurrent herpes simplex lesions. Evid Based Complement Alternat Med.2009 Mar;6(1):113-21. 
  17. Albietz JM, Lenton LM. Effect of antibacterial honey on the ocular flora in tear deficiency and meibomian gland disease. Med SciMonit. 2004 Aug;10(8):MT94-8. Epub 2004 Jul 23. 
  18. Khoo YT, Halim AS, Singh KK, Mohamad NA. Wound contraction effects and antibacterial properties of Tualang honey on full-thickness burn wounds in rats in comparison to hydrofibre. BMC Complement Altern Med.2010 Sep 3;10:48.. 
  19. Boukraâ L, BouchegraneS.Additive action of honey and starch against Candida albicans and Aspergillusniger. Rev Iberoam Micol.2007 Dec 31;24(4):309-11. 
  20. Kilicoglu B, Kismet K, Koru O, Tanyuksel M, Oruc MT, Sorkun K, Akkus MA. The scolicidal effects of honey. AdvTher. 2006 Nov-Dec;23(6):1077-83. 
  21. Alandejani T, Marsan J, Ferris W, Slinger R, Chan F. Effectiveness of honey on Staphylococcus aureus and Pseudomonas aeruginosa biofilms. Otolaryngol Head Neck Surg.2009 Jul;141(1):114-8. 
  22. Jenkins R, Burton N, Cooper R. Manuka honey inhibits cell division in methicillin-resistant Staphylococcus aureus. J Antimicrob Chemother.2011 Nov;66(11):2536-42. 
  23. Majtan J, Majtanova L, Bohova J, Majtan V.Honeydewhoney as a potent antibacterial agent in eradication of multi-drugresistantStenotrophomonasmaltophilia isolates from cancer patients. Phytother Res. 2011 Apr;25(4):584-7. 
  24. Henriques AF, Jenkins RE, Burton NF, Cooper RA.The effect of manuka honey on the structure of Pseudomonas aeruginosa. Eur J ClinMicrobiol Infect Dis.2011 Feb;30(2):167-71
  25.  Pećanac M, Janjić Z, Komarcević A, Pajić M, Dobanovacki, D, Misković SS. Burns treatment in ancient times. Med Pregl 2013;66 (5-6): 263–7.  
  26. Malik KI, Malik MA, Aslam A. Honey compared with silver sulphadiazine in the treatment of superficial partial-thickness burns. Int Wound J.2010 Oct;7(5):413-7. 
  27. Subrahmanyam M. Honey dressing versus boiled potato peel in the treatment of burns: a prospective randomized study. Burns.1996 Sep;22(6):491-3. 
  28. Hon J. Using honey to heal a chronic wound in a patient with epidermolysis bullosa. Br J Nurs. 2005 Oct 27;14(19 Suppl):S4-S12. 
  29. Gethin G, Cowman S. Bacteriological changes in sloughy venous leg ulcers treated with manuka honey or hydrogel: an RCT. ContempClin Dent.2010 Oct;1(4):214-7. doi: 10.4103/0976-237X.76386. 
  30. Gethin G, Cowman S. Manuka honey vs. hydrogel–a prospective, open label, multicentre, randomised controlled trial to compare desloughing efficacy and healing outcomes in venous ulcers. J Wound Care. 2011 Nov;20(11):528, 530-3. 
  31. Thomas M, Hamdan M, Hailes S, Walker M. Manuka honey as an effective treatment for chronic pilonidal sinus wounds. J IntAcad Periodontol.2004 Apr;6(2):63-7. 
  32. Abdelatif M, Yakoot M, Etmaan M. Safety and efficacy of a new honey ointment on diabetic foot ulcers: a prospective pilot study. J Wound Care.2008 Mar;17(3):108-10 
  33. Aazza S, Lyoussi B, Antunes D, Miguel MG. Physicochemical characterization and antioxidant activity of 17 commercial Moroccan honeys.Int J Food Sci Nutr.2014 Jan 20. 
  34. Zahoor M, Naz S, SangeenM. Antibacterial, antifungal and antioxidant activities of honey collected from Timergara (Dir, Pakistan).Pak J Pharm Sci. 2014 Jan;27(1):45-50. 
  35. Alejandra Vásquez, Eva Forsgren, Ingemar Fries, Robert J Paxton, Emilie Flaberg, Laszlo Szekely, Tobias C Olofsson. Symbionts as major modulators of insect health: lactic acid bacteria and honeybees. PLoS One. 2012 ; 7(3):e33188. 
  36. Shamala TR, Jyothi YS, Saibaba P. Stimulatory effect of honey on multiplication of lactic acid bacteria under in vitro and in vivo conditions. Lett Appl Microbiol. 2000;30(6):453-5. 
  37. Abubakar MB, Abdullah WZ, Sulaiman SA, Suen AB.A review of molecular mechanisms of the anti-leukemic effects of phenolic compounds in honey. Int J Mol Sci.2012 Nov 15;13(11):15054-73. 
  38. Ahmed S, Othman NH. Honey as a Potential Natural Anticancer Agent: A Review of Its Mechanisms. Evid Based Complement Alternat Med. 2013; 2013: 829070. 
  39. Tomasin R, Cintra Gomes-Marcondes MC. Oral administration of Aloe vera and honey reduces walker tumour growth by decreasing cell proliferation and increasing apoptosis in tumour tissue. Phytotherapy Research. 2011;25(4):619–623. 
  40. Tomasin R, Gomes-Marcondes MC. Oral administration of Aloe vera and honey reduces Walker tumour growth by decreasing cell proliferation and increasing apoptosis in tumour tissue. Phytother Res. 2011 Apr;25(4):619-23.. 
  41. Ghashm AA, Othman NH, Khattak MN, Ismail NM, Saini R. Antiproliferative effect of Tualang honey on oral squamous cell carcinoma and osteosarcoma cell lines. BMC Complement Altern Med.2010 Sep 14;10:49. 
  42. Fauzi AN, Norazmi MN, Yaacob NS. Tualang honey induces apoptosis and disrupts the mitochondrial membrane potential of human breast and cervical cancer cell lines. Food and Chemical Toxicology. 2011;49(4):871–878. 
  43. Kadir EA, Sulaiman SA, Yahya NK, Othman NH.Inhibitory effects of Tualang Honey on experimental breast cancer in rats: a preliminary study.Asian Pac J Cancer Prev. 2013;14(4):2249-54. 
  44. Yaacob NS, Nengsih A, Norazmi MN. Tualang honey promotes apoptotic cell death induced by tamoxifen in breast cancer cell lines.Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:989841. 
  45. Tsiapara AV, Jaakkola M, Chinou I, et al. Bioactivity of Greek honey extracts on breast cancer (MCF-7), prostate cancer (PC-3) and endometrial cancer (Ishikawa) cells: profile analysis of extracts. Food Chemistry. 2009;116(3):702–708. 
  46. Jaganathan SK, Mandal M. Honey constituents and their apoptotic effect in colon cancer cells. Journal of Api Product and Api Medical Science. 2009;1(2):29–36. 
  47. Jaganathan SK. Growth inhibition by caffeic acid, one of the phenolic constituents of honey, in HCT 15 colon cancer cells. ScientificWorldJournal.2012;2012:372345. 
  48. Pichichero E, Cicconi R, Mattei M, Muzi MG, Canini A. Acacia honey and chrysin reduce proliferation of melanoma cells through alterations in cell cycle progression. International Journal of Oncology. 2010;37(4):973–981. 
  49. Swellam T, Miyanaga N, Onozawa M, et al. Antineoplastic activity of honey in an experimental bladder cancer implantation model: in vivo and in vitro studies. International Journal of Urology. 2003;10(4):213–219 
  50. Samarghandian S, Afshari JT, Davoodi S. Honey induces apoptosis in renal cell carcinoma. Pharmacognosy Magazine. 2011;7(25):46–52. 
  51. Gollu A, Kismet K, Kilicoglu B, Erel S, Gonultas MA, Sunay AE, Akkus MA. Effect of honey on intestinal morphology, intraabdominal adhesions and anastomotic healing. Phytother Res.2008 Sep;22(9):1243-7. doi: 10.1002/ptr.2457. 
  52. Gharzouli K, Amira S, Gharzouli A, Khennouf S. Gastroprotective effects of honey and glucose-fructose-sucrose-maltose mixture against ethanol-, indomethacin-, and acidified aspirin-induced lesions in the rat. ExpToxicol Pathol.2002 Nov;54(3):217-21. 
  53. Abdulrhman MA, Mekawy MA, Awadalla MM, Mohamed AH. Bee honey added to the oral rehydration solution in treatment of gastroenteritis in infants and children. J Med Food. 2010 Jun;13(3):605-9. 
  54. Eyarefe OD, Emikpe BO, Arowolo OA. Small bowel responses to enteral honey and glutamine administration following massive small bowel resection in rabbit. Afr J Med Med Sci.2008 Dec;37(4):309-14. 
  55. Medhi B, Prakash A, Avti PK, Saikia UN, Pandhi P, Khanduja KL. Effect of Manuka honey and sulfasalazine in combination to promote antioxidant defense system in experimentally induced ulcerative colitis model in rats. Indian J Exp Biol.2008 Aug;46(8):583-90. 
  56. Prakash A, Medhi B, Avti PK, Saikia UN, Pandhi P, Khanduja KL. Effect of different doses of Manuka honey in experimentally induced inflammatory bowel disease in rats. Phytother Res. 2008 Nov;22(11):1511-9. 
  57. al Somal N, Coley KE, Molan PC, Hancock BM. Susceptibility of Helicobacter pylori to the antibacterial activity of manuka honey. J R Soc Med.1994 Jan;87(1):9-12. 
  58. Ahmed N, Sutcliffe A, Tipper C. Feasibility study: honey for treatment of cough in children. Pediatr Rep. 2013 Jun 20;5(2):31-4. 
  59. Ashkin E, Mounsey A.PURLs: a spoonful of honey helps a coughing child sleep. J Fam Pract. 2013 Mar;62(3):145-7. 
  60. Cohen HA, Rozen J, Kristal H, Laks Y, Berkovitch M, Uziel Y, Kozer E, Pomeranz A, Efrat H. Effect of honey on nocturnal cough and sleep quality: a double-blind, randomized, placebo-controlled study. Pediatrics. 2012 Sep;130(3):465-71. 
  61. Honey for acute cough in children.Oduwole O, Meremikwu MM, Oyo-Ita A, Udoh EE.Cochrane Database Syst Rev. 2012 Mar 14;3:CD007094. 
  62. Shapiro RL. Hatheway  C,  Swerdflow DL. Botulism in the United States: A Clinical and Epidemiologic Review. Annals of Internal Medicine1998; 129 (3): 221–8. 
  63. Guo H, Saiga A, Sato M, Miyazawa I, Shibata M, Takahata Y, Morimatsu F. Royal jelly supplementation improves lipoprotein metabolism in humans. Complement Ther Med.2004 Mar;12(1):45-7. 
  64. Guo H, Saiga A, Sato M, Miyazawa I, Shibata M, Takahata Y, Morimatsu F. Royal jelly supplementation improves lipoprotein metabolism in humans. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo) 2007;53(4):345–348. 
  65. Shen X, Lu R, He G.Effects of lyophilized royal jelly on experimental hyperlipidemia and thrombosis.Zhonghua Yu Fang Yi XueZa Zhi.1995 Jan;29(1):27-9. 
  66. VittekJ. Effect of royal jelly on serum lipids in experimental animals and humans with atherosclerosis. Experientia.1995 Sep 29;51(9-10):927-35. 
  67. Zamami Y, Takatori S, Goda M, Koyama T, Iwatani Y, Jin X, Takai-Doi S, Kawasaki H.Royal jelly ameliorates insulin resistance in fructose-drinking rats. Biol Pharm Bull.2008 Nov;31(11):2103-7. 
  68. Rondinini B. Effect of royal jelly on blood sugar in diabetics. Clin Pediatr (Bologna). 1956 Sep;38(9):703-6 
  69. Tamura T, Fujii A, Kuboyama N. Antitumor effects of royal jelly (RJ). Nihon Yakurigaku Zasshi.1987 Feb;89(2):73-80. 
  70. Bincoletto C, Eberlin S, Figueiredo CA, Luengo MB, Queiroz ML. Effects produced by Royal Jelly on haematopoiesis: relation with host resistance against Ehrlich ascites tumor challenge. Int Immunopharmacol.2005 Apr;5(4):679-88. 
  71. Nakaya M, Onda H, Sasaki K, Yukiyoshi A, Tachibana H, Yamada K. Effect of royal jelly on bisphenol A-induced proliferation of human breast cancer cells.BiosciBiotechnol Biochem.2007 Jan;71(1):253-5. 
  72. Townsend GF, Morgan JF, Tolnai S, Hazlett B, Morton HJ, Shuel RW. Studies on the in vitro antitumor activity of fatty acids. I. 10-Hydroxy-2-decenoic acid from royal jelly. Cancer Res. 1960;20:503–510. 
  73. Okic-Djordjevic I, Trivanovic D, Krstic J, Jaukovic A, Mojsilovic S, Santibanez JF, Terzic M, Vesovic D, Bugarski D.GE132+Natural: Novel promising dietetic supplement with antiproliferative influence on prostate, colon, and breast cancercells.J BUON. 2013 Apr-Jun;18(2):504-10. 
  74. Diomede-Fresa V, La Pesa M, Restuccia P. Influence of royal jelly on the appearance and development of IRE reticulo-sarcoma.Pathologica. 1966 Sep-Oct;58(865):309-15 
  75. Siavash M, Shokri S, Haghighi S, Shahtalebi MA, Farajzadehgan Z. The efficacy of topical royal jelly on healing of diabetic foot ulcers: a double-blind placebo-controlled clinical trial.Int Wound J. 2013 Apr 8. doi: 10.1111/iwj.12063. 
  76. Siavash M, Shokri S, Haghighi S, Mohammadi M, Shahtalebi MA, FarajzadehganZ.The efficacy of topical Royal Jelly on diabetic foot ulcers healing: A case series.J Res Med Sci. 2011 Jul;16(7):904-9. 
  77. Fujii A, Kobayashi S, Kuboyama N, Furukawa Y, Kaneko Y, Ishihama S, Yamamoto H, Tamura T.Augmentation of wound healing by royal jelly (RJ) in streptozotocin-diabetic rats.Jpn J Pharmacol. 1990 Jul;53(3):331-7. 
  78. Park HM, Cho MH, Cho Y, Kim SY. Royal jelly increases collagen production in rat skin after ovariectomy. J Med Food. 2012;15(6):568–575. 
  79. Yakoot M, Salem A, Omar AM. Effectiveness of a herbal formula in women with menopausal syndrome. Forsch Komplement med. 2011;18(5):264–268. 
  80. Elnagar SA. Royal jelly counteracts bucks’ “summer infertility” AnimReprod Sci. 2010;121(1–2):174–180. 
  81. Kohguchi M, Inoue S, Ushio S, Iwaki K, Ikeda M, Kurimoto M. Effect of royal jelly diet on the testicular function of hamsters. Food SciTechnol Res. 2004;10(4):420–423. 
  82. Morita H, Ikeda T, Kajita K, Fujioka K, Mori I, Okada H, Uno Y, Ishizuka T.Effect of royal jelly ingestion for six months on healthy volunteers.Nutr J. 2012 Sep 21;11:77.
  83. Inoue S, Koya-Miyata S, Ushio S, Iwaki K, Ikeda M, Kurimoto M.Royal Jelly prolongs the life span of C3H/HeJ mice: correlation with reduced DNA damage. Exp Gerontol.2003 Sep;38(9):965-9. 
  84. Gasic S, Vucevic D, Vasilijic S, Antunovic M, Chinou I, Colic M. Evaluation of the immunomodulatory activities of royal jelly components in vitro. Immunopharmacol Immunotoxicol.2007;29(3-4):521-36. 
  85. Okamoto I, Taniguchi Y, Kunikata T, Kohno K, Iwaki K, Ikeda M, Kurimoto M. Major royal jelly protein 3 modulates immune responses in vitro and in vivo. Life Sci. 2003;73(16):2029–2045. 
  86. Hattori N, Nomoto H, Fukumitsu H, Mishima S, Furukawa S. Royal jelly and its unique fatty acid, 10-hydroxy-trans-2-decenoic acid, promote neurogenesis by neural stem/progenitor cells in vitro.Biomed Res.2007 Oct;28(5):261-6. 
  87. Kohno K, Okamoto I, Sano O, Arai N, Iwaki K, Ikeda M, Kurimoto M. Royal jelly inhibits the production of proinflammatory cytokines by activated macrophages. BiosciBiotechnolBiochem. 2004;68(1):138–145. 
  88. Lerrer B, Zinger-Yosovich KD, Avrahami B, Gilboa-Garber N. Honey and royal jelly, like human milk, abrogate lectin-dependent infection-preceding Pseudomonas aeruginosaadhesion.ISME J.2007 Jun;1(2):149-55. 
  89. Tseng JM, Huang JR, Huang HC, Tzen JT, Chou WM, Peng CC. Facilitative production of an antimicrobial peptide royalisin and its antibody via an artificial oil-body system. BiotechnolProg. 2011;27(1):153–161 
  90. Nakajima Y, Tsuruma K, Shimazawa M, Mishima S, Hara H. Comparison of bee products based on assays of antioxidant capacities. BMC Complement Altern Med. 2009;9:4. 
  91. Cavuşoğlu K, Yapar K, YalçinE.Royal jelly (honey bee) is a potential antioxidant against cadmium-induced genotoxicity and oxidative stress in albino mice. J Med Food.2009 Dec;12(6):1286-92. doi: 10.1089/jmf.2008.0203. 
  92. Tokunaga KH, Yoshida C, Suzuki KM, Maruyama H, Futamura Y, Araki Y, Mishima S. Antihypertensive effect of peptides from royal jelly in spontaneously hypertensive rats. Biol Pharm Bull. 2004;27(2):189–192. 
  93. Medeiros KC, Figueiredo CA, Figueredo TB, Freire KR, Santos FA, Alcantara-Neves NM, Silva TM, Piuvezam MR. Anti-allergic effect of bee pollen phenolic extract and myricetin in ovalbumin-sensitized mice. J Ethnopharmacol.2008 Sep 2;119(1):41-6. 
  94. Eraslan G, Kanbur M, Silici S, Cem Liman B, Altinordulu S, Soyer Sarica Z. Evaluation of protective effect of bee pollen against propoxur toxicity in rat. Ecotoxicol Environ Saf.2009 Mar;72(3):931-7. 
  95. Wang J, Jin GM, Zheng YM, Li SH, Wang H. Effect of bee pollen on development of immune organ of animal. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi.2005 Oct;30(19):1532-6. 
  96. Wang J, Li S, Wang Q, Xin B, Wang H.Trophic effect of bee pollen on small intestine in broiler chickens. J Med Food.2007 Jun;10(2):276-80. 
  97. Wu YD, Lou YJ. A steroid fraction of chloroform extract from bee pollen of Brassica campestris induces apoptosis in human prostate cancer PC-3 cells. Phytother Res.2007 Nov;21(11):1087-91. 
  98. Al-Waili NS, Saloom KS, Al-Waili TN, Al-WailiAN.The safety and efficacy of a mixture of honey, olive oil, and beeswax for the management of hemorrhoids and anal fissure: a pilot study. Scientific World Journal. 2006 Feb 2;6:1998-2005. 
  99. Al-WailiNS.Topical application of natural honey, beeswax and olive oil mixture for atopic dermatitis or psoriasis: partially controlled, single-blinded study. Complement Ther Med. 2003 Dec;11(4):226-34. 
  100. Lewis PA, Wright K, Webster A, Steer M, Rudd M, Doubrovsky A, Gardner G A randomized controlled pilot study comparing aqueous cream with a beeswax and herbal oil cream in the provision of relief from postburn pruritus.J Burn Care Res. 2012 Jul-Aug;33(4):e195-200. 
  101. Mendoza S, Noa M, Pérez Y, Mas R. Preventive effect of D-002, a mixture of long-chain alcohols from beeswax, on the liver damage induced with CCl4 in rats.J Med Food.2007 Jun;10(2):379-83. 
  102. Anilakumar KR, Krishna KR, Chandramohan G, Khanum F, Bawa AS. Bees wax polyphenols as suppressor of CC1–induced oxidative stress in rats. Indian J Physiol Pharmacol.2007Oct-Dec;51(4):361-7. 
  103. Illnait J, Terry H, Más R, Fernández L, Carbajal D. Effects of D-002, a product isolated from beeswax, on gastric symptoms of patients with osteoarthritis treated with piroxicam: a pilot study. J Med Food.2005 Spring;8(1):63-8. 
  104. http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-972-BEE%20VENOM.aspx?activeIngredientId=972&activeIngredientName=BEE%20VENOM 
  105. Kollipara PS, Kim JH, Won D, Lee SM, Sung HC, Chang HS, Lee KT, Lee KS, Park MH, Song MJ, Song HS, Hong JT. Co-culture with NK-92MI cells enhanced the anti-cancer effect of bee venom on NSCLC cells by inactivation of NF-κB.Arch Pharm Res. 2014 Jan 1. [Epub ahead of print] 
  106. Alizadehnohi M, Nabiuni M, Nazari Z, Safaeinejad Z, Irian S. The synergistic cytotoxic effect of cisplatin and honey bee venom on human ovarian cancer cell line A2780cp.J Venom Res. 2012;3:22-7. Epub 2012 Oct 23. 
  107. Safaeinejad Z, Nabiuni M, Nazari Z. Potentiation of a novel palladium (II) complex lethality with bee venom on the human T-cell acute lymphoblastic leukemia cell line (MOLT-4).J VenomAnim Toxins Incl Trop Dis. 2013 Oct 3;19(1):25. 
  108. Yoon J, Jeon JH, Lee YW, Cho CK, Kwon KR, Shin JE, Sagar S, Wong R, Yoo HS.Sweet bee venom pharmacopuncture for chemotherapy-induced peripheral neuropathy. J Acupunct Meridian Stud. 2012 Aug;5(4):156-65. 
  109. L’Epée P, Lazarini HJ, Bezian J, Doignon J. Reflexions on multiple bee stings and multiple sclerosis. Med Leg Dommage Corpor. 1971 Jul-Sep;4(3):235-7. 
  110. Karimi A, Ahmadi F, Parivar K, Nabiuni M, Haghighi S, Imani S, Afrouzi H. Effect of honey bee venom on lewis rats with experimental allergic encephalomyelitis, a model for multiple sclerosis. Iran J Pharm Res. 2012 Spring;11(2):671-8. 
  111. Wesselius T, Heersema DJ, Mostert JP, Heerings M, Admiraal-Behloul F, Talebian A, van Buchem MA, De Keyser J. A randomized crossover study of bee sting therapy for multiple sclerosis. Neurology. 2005 Dec 13;65(11):1764-8. 
  112. Alvarez-Fischer D, Noelker C, Vulinović F, Grünewald A, Chevarin C, Klein C, Oertel WH, Hirsch EC, Michel PP, Hartmann A.Bee venom and its component apamin as neuroprotective agents in a Parkinson disease mouse model.PLoS One. 2013 Apr 18;8(4):e61700. 
  113. Chung ES, Kim H, Lee G, Park S, Kim H, BaeH.Neuro-protective effects of bee venom by suppression of neuroinflammatory responses in a mouse model of Parkinson’s disease: role of regulatory T cells. Brain Behav Immun. 2012 Nov;26(8):1322-30. 
  114. Kim JI, Yang EJ, Lee MS, Kim YS, Huh Y, Cho IH, Kang S, Koh HK. Bee venom reduces neuroinflammation in the MPTP-induced model of Parkinson’s disease. Int J Neurosci. 2011 Apr;121(4):209-17. 
  115. Doo AR, Kim ST, Kim SN, Moon W, Yin CS, Chae Y, Park HK, Lee H, Park HJ.Neuroprotective effects of bee venom pharmaceutical acupuncture in acute 1-methyl-4-phenyl-1,2,3,6-tetrahydropyridine-induced mouse model of Parkinson’s disease.Neurol Res. 2010 Feb;32Suppl 1:88-91. 
  116. Yang EJ, Jiang JH, Lee SM, Yang SC, Hwang HS, Lee MS, Choi SM. Bee venom attenuates neuroinflammatory events and extends survival in amyotrophic lateral sclerosis models. J Neuroinflammation. 2010 Oct 15;7:69. 
  117. Darwish SF, El-Bakly WM, Arafa HM, El-Demerdash E.Targeting TNF-α and NF-κB Activation by Bee Venom: Role in Suppressing Adjuvant Induced Arthritis and Methotrexate Hepatotoxicity in Rats. PLoS One. 2013 Nov 20;8(11):e79284. 
  118.  Koh PS, Seo BK, Cho NS, Park HS, Park DS, Baek YH. Clinical effectiveness of bee venom acupuncture and physiotherapy in the treatment of adhesive capsulitis: a randomized controlled trial.J Shoulder Elbow Surg. 2013 Aug;22(8):1053-62. 
  119. Vasileiadou K, Pantazidis G, Papadopoulou K, Ligoudistianou C, Kourelis A, Petrakis S, Masmanidou E, Testa T, Kourounakis AP, Hadjipetrou L, Papaconstantinou J, Yiangou M.alpha1-Acid glycoprotein production in rat dorsal air pouch in response to inflammatory stimuli, dexamethasone and honey bee venom. Exp Mol Pathol. 2010 Aug;89(1):63-71. doi: 10.1016/j.yexmp.2010.03.008. Epub 2010 Apr 2. 
  120. Liu XD, Zhang JL, Zheng HG, Liu FY, Chen Y. alpha1-Acid glycoprotein production in rat dorsal air pouch in response to inflammatory stimuli, dexamethasone and honey bee venom. Exp Mol Pathol. 2010 Aug;89(1):63-71. 
  121. Liu XD, Zhang JL, Zheng HG, Liu FY, Chen Y. Clinical randomized study of bee-sting therapy for rheumatoid arthritis.Zhen Ci Yan Jiu. 2008 Jun;33(3):197-200. 
  122. Yoon SY, Yeo JH, Han SD, Bong DJ, Oh B, RohDH. Dilute dbee venom injection reduces ipsilateral mechanical allodynia in oxaliplatin-induced neuropathic mice. 
  123. Kim KW, Shin YS, Kim KS, Chang YC, Park KK, Park JB, Choe JY, Lee KG, Kang MS, Park YG, Kim CH. Suppressive effects of bee venom on the immune responses in collagen-induced arthritis in rats. Phytomedicine. 2008 Dec;15(12):1099-107. 
  124. Ip SW, Wei HC, Lin JP, Kuo HM, Liu KC, Hsu SC, Yang JS, Mei-Dueyang, Chiu TH, Han SM, Chung JG. Bee venom induced cell cycle arrest and apoptosis in human cervical epidermoid carcinoma Ca Ski cells. Anticancer Res. 2008 Mar-Apr;28(2A):833-42. 
  125. Ip SW, Liao SS, Lin SY, Lin JP, Yang JS, Lin ML, Chen GW, Lu HF, Lin MW, Han SM, Chung JG. The role of mitochondria in bee venom-induced apoptosis in human breast cancer MCF7 cells.In Vivo.2008Mar-Apr;22(2):237-45. 
  126. Ip SW, Chu YL, Yu CS, Chen PY, Ho HC, Yang JS, Huang HY, Chueh FS, Lai TY, Chung JG. Bee venom induces apoptosis through intracellular Ca2+ -modulated intrinsic death pathway in human bladder cancer cells.Int J Urol.2012 Jan;19(1):61-70. 
  127.  Seo SW, Jung WS, Lee SE, Choi CM, Shin BC, Kim EK, Kwon KB, Hong SH, Yun KJ, Park RK, Shin MK, Song HJ, Park SJ. Effects of bee venom on cholecystokinin octapeptide-induced acute pancreatitis in rats.Pancreas.2008 Mar;36(2):e22-9. 
  128. Benkovic V, Knezevic AH, Orsolic N, Basic I, Ramic S, Viculin T, Knezevic F, Kopjar N. Evaluation of radioprotective effects of propolis and its flavonoid constituents: in vitro study on human white blood cells. J IntAcadPeriodontol.2005 Jul;7(3):90-6. 
  129. Benković V, Knezević AH, Dikić D, Lisicić D, Orsolić N, Basić I, Kopjar N. Radioprotective effects of quercetin and ethanolic extract of propolis in gamma-irradiated mice. ArhHigRadaToksikol.2009 Jun;60(2):129-38. 
  130. Benković V, Kopjar N, HorvatKnezevic A, Dikić D, Basić I, Ramić S, Viculin T, Knezević F, Orolić N. Evaluation of radioprotective effects of propolis and quercetin on human white blood cells in vitro. BiolPharmBull.2008 Sep;31(9):1778-85. 
  131. Montoro A, Almonacid M, Serrano J, Saiz M, Barquinero JF, Barrios L, Verdú G, Pérez J, Villaescusa JI. Assessment by cytogenetic analysis of the radioprotection properties of propolis extract. Radiat Prot Dosimetry. 2005;115(1-4):461-4. 
  132. Wu J, Omene C, Karkoszka J, Bosland M, Eckard J, Klein CB, Frenkel K. Caffeic acid phenethyl ester (CAPE), derived from a honeybee product propolis, exhibits a diversity of anti-tumor effects in pre-clinical models of human breast cancer. CancerLett.2011Sep1;308(1):43-53. 
  133. Popolo A, Piccinelli LA, Morello S, Cuesta-Rubio O, Sorrentino R, Rastrelli L, Pinto A. Antiproliferative activity of brown Cuban propolis extract on humanbreastcancercells.NatProdCommun.2009 Dec;4(12):1711-6. 
  134. Cavalcante DR, Oliveira PS, Góis SM, Soares AF, Cardoso JC, Padilha FF, Albuquerque Jr RL. Effect of green propolis on oral epithelial dysplasia in rats. Braz J Otorhinolaryngol.2011;77(3):278-84. 
  135. Demestre M, Messerli SM, Celli N, Shahhossini M, Kluwe L, Mautner V, Maruta H. CAPE (caffeic acid phenethyl ester)-based propolis extract (Bio 30) suppresses the growth of human neurofibromatosis (NF) tumor xenografts in mice. PhytotherRes.2009 Feb;23(2):226-30. 
  136. Chen CN, Wu CL, Lin JK. Propolin C from propolis induces apoptosis through activating caspases, Bid and cytochrome c release in humanmelanomacells.BiochemPharmacol.2004 Jan 1;67(1):53-66. 
  137. Jaganathan SK. Growth inhibition by caffeic acid, one of the phenolic constituents of honey, in HCT 15 colon cancer cells.ScientificWorldJournal.2012;2012:372345. 
  138. Ishihara M, Naoi K, Hashita M, Itoh Y, Suzui M. Growth inhibitory activity of ethanol extracts of Chinese and Brazilian propolis in four human colon carcinoma cell lines. OncolRep. 2009 Aug;22(2):349-54. 
  139. Awale S, Li F, Onozuka H, Esumi H, Tezuka Y, Kadota S. Constituents of Brazilian red propolis and their preferential cytotoxic activity against human pancreatic PANC-1cancercellline in nutrient-deprivedcondition.BioorgMedChem.2008 Jan 1;16(1):181-9. 
  140. Gunduz C, Biray C, Kosova B, Yilmaz B, Eroglu Z, Sahin F, Omay SB, CoguluO. Evaluation of Manisa propolis effect on leukemia cell line by telomerase activity.LeukRes.2005 Nov;29(11):1343-6. 
  141. Weng MS, Liao CH, Chen CN, Wu CL, Lin JK. Propolin H fromTaiwanese propolis induces G1 arrest in human lung carcinoma cells.J AgricFoodChem.2007Jun 27;55(13):5289-98 
  142. Szliszka E, Zydowicz G, Janoszka B, Dobosz C, Kowalczyk-Ziomek G, Krol W. Ethanolic extract of Brazilian gren propolis sensitizes prostate cancer cells to TRAIL-induced apoptosis.Int J Oncol. 2011 Apr;38(4):941-53. 
  143. Erhan Eroğlu H, Ozkul Y, Tatlisen A, Silici S. Anti carcinogenic and antimitotic effects of Turkish propolis and mitomycin-C on tissue cultures of bladder cancer. NatProdRes.2008;22(12):1060-6. 
  144. Messerli SM, Ahn MR, Kunimasa K, Yanagihara M, Tatefuji T, Hashimoto K, Mautner V, Uto Y, Hori H, Kumazawa S, Kaji K, Ohta T, MarutaH. Artepillin C (ARC) in Brazilian green propolis selectively blocks oncogenic PAK1 signaling and suppresses the growth of NF tumors in mice. Phytother Res. 2009;23(3):423-7.