Michel Foucault’nun “Deliliğin Tarihi”nden yaklaşık yüz yıl önce “deliliğin tarifi”ni yazan Divan şairi Yenişehirli Avnî, dünyada delilikle ilgili ilk eserlerden biri olan Mir’ât-ı Cünûn adlı mesnevisinde tam yirmi yedi çeşit deliden söz eder.
Mesnevisini tamamlayamamıştır, eğer tamamlayabilseydi bu sayı kim bilir kaça çıkacaktı? Bu kadar deli tipi olduğuna göre içlerinden birine bizim de uymamız ihtimali yabana atılır gibi değildir.
Yenişehirli Avnî’den birkaç deli tarifi:
Nizâm-ı Âlem Delisi: Kendi zavallılığına bakmadan dünyaya nizam vermeye kalkanlar.
Neme Lâzım Delisi: Dünya yıkılsa umurlarında olmayanlar.
Nasîhat Delisi: İlmi ve dini konularda hiçbir şey bilmemesine rağmen insanlara akıl veren tipler.
Şecî: Kabadayı tipler.
Süvârî: Hayatlarını tek bir tutkuya bağlayanlar.
Zen-dost: Zampara, kadın düşkünü.
Havadis Delisi: Sağdan soldan öğrendiği siyasi haberleri başkalarına aktarmayı görev bilenler.
Kuruntulu: Kendi gölgelerinden bile korkan tipler. Kendilerini hiçbir zaman güvende hissetmeyen, cennete girseler bile gülmeyenler.
Allah hepimize akıl sağlığı versin.